Wandeling B – deel 4 "Cool" (1,7 km)

 

Kaart van de wandeling Nummers <1> t/m <7> in de tekst corresponderen met nummers op de kaart.
Restaurants in Cool (Centrum)

De Wandeling begint op het Eendrachtsplein.

Metro Eendrachtsplein (lijnen A, B en C)

Tramhalte lijnen 4, 7 en 20

We lopen in noordelijke richting naar de Westersingel (rechts van het water).

  <1>

Meteen valt het "Café" op naast de halte van lijn 4 op, wat officieel het Hermesplantsoen heet. Het gebouwtje - beter bekend als het "Oude Tramhuisje" -  stond eerst op het oude Beursplein, dat nu bij de Blaak is getrokken en deed dienst als wachtruimte voor trampassagiers. Later verhuisde het naar de Coolsingel als personeelsruimte om uiteindelijk hier te eindigen als café. Na decennialang als laatste toevluchtsoord voor nachtvogels te hebben gediend, verwisseld de zaak de laatste jaren geregeld van eigenaar.

De Westersingel vormt de westelijke begrenzing van de wijk Cool. Tot begin 19^e eeuw bleef de woningbouw van Rotterdam binnen de stadsvesten. Het grootste deel van het ambacht Cool bestond uit buitenverblijven voor rijken, die de volle en benauwde binnenstad ontvluchtten. Permanente bewoning was niet of nauwelijks toegestaan. De buitenverblijven of hoven lagen aan lanen, die parallel aan de sloten lagen. Deze sloten waterden af op de Nieuwe Maas. De Noord/Zuid lopende straten  volgen nog steeds dat 17e eeuwse patroon. De bewoners van de lanen trokken zich weinig aan van het stedelijke gezag, dat bovendien verdeeld was. Rotterdam had de heerlijkheid overgenomen van edellieden, die in de 80-jarige oorlog waren vertrokken, maar het gebied behoorde tot de gemeente Delfshaven. Er werd wel gesproken over de lanenrepublieken. Pas in 1811 werd het ambacht Cool geannexeerd door Rotterdam. Voor die tijd was er al wel bedrijvigheid, waarvoor in de stad wegens ruimtegebrek of overlast geen plaats was, hierheen verplaatst. Ook waren er moestuinen van minder bedeelde Rotterdammers. In het midden van de 19^e eeuw barste Rotterdam uit zijn voegen en lanceerde het hoofd Stadsontwikkeling Willem Nicolaas Rose zijn Coolpolderplan. Er werden nieuwe - naar zeehelden vernoemde - oost-weststraten aangelegd (Kortenaerstraat, Witte de Withstraat, Van Oldenbarneveldtstraat en de Aert van Nesstraat), evenals een paar smallere noord-zuidstraten. De Westersingel werd in 1860 in het kader van het Waterproject van Rose aangelegd als nieuwe westgrens van de stad. Aanvankelijk zou het alleen een wandelgebied worden met een belangrijke functie voor de waterhuishouding. 

Tussen 1864 en 1880 verrezen aan de Westersingel, Eendrachtsweg en Mauritsweg  statige herenhuizen, die de nieuwe stadsrand een voornaam uiterlijk gaven. Het roze pand op de hoek van de Mauritsweg en de Oude Binnenweg dateert van 1876 en werd door de timmerman Willem Vrolijk ontworpen en gebouwd op grond die hij zelf had aangekocht. Na de 2e wereldoorlog wilde de gemeente het slopen, maar dat ging niet door. In 1990 werd het gerestaureerd en kreeg het zijn roze kleur. Het is nu een rijksmonument.  Ter gelegenheid van Rotterdam Culturele Hoofdstad van Europa 2001 heeft de Westersingel een ingrijpende face-lift gekregen en kwam er een beeldenpark. Twee bruggen zijn aangelegd en de kades zijn smaakvol vormgegeven en 's avonds mooi verlicht. De Westersingel is vanaf het Centraal Station een belangrijke cultuurroute ("Culturele As") die het muziek- en congrescentrum "De Doelen", de Rotterdamse Schouwburg, Museum Boymans-Van Beuningen, het Nederlands Architectuurinstituut en de cultureel interessante Witte de Withstraat (zie later in deze wandeling) met elkaar verbindt. Op het beeldenterras staan beelden van Rodin (l'Homme qui Marche, 1907), Shapiro (zonder titel, 1999), Laurens (La Grande Musicienne, 1938), Visser (Moeder en Kind, 2000), Mastroianni (Het afscheid, 1955)  en Wotruba (Liggende Figuur, 1971). Het beeld van Visser is speciaal voor het beeldenterras gemaakt, dat van Shapiro is er voor aangeschaft. De overige beelden zijn vanaf andere locaties hierheen verhuisd. 

We lopen de verder over de roodbetegelde kade langs de singel .

<2>

Net voorbij de brug over de singel zien we aan de overkant op nr. 34 staat de replica uit 1985 van het vooroorlogse café De Unie, een ontwerp  van J.J.P. Oud uit 1924. De vlakverdeling en het gebruik van primaire kleuren maken De Unie tot een uitgesproken De Stijl-compositie (net als Oud’s directiekeet bij het Witte Dorp; zie wandeling A-deel 5). Tot de aanghangers van De Stijl behoorden ook Piet Mondriaan, Gerrit Rietveld, Bart van der Leck en Theo van Doesburg. Van Doesburg was de hoeder van het gedachtengoed en redigeerde ook het tijdschrift van de groep. Oud ontworstelde zich later aan de strenge compostitievoorschriften van De Stijl, die hij als te beperkend begon te ervaren.

We lopen iets terug en gaan de brug over linksaf en meteen rechtsaf

de Van Oldenbarneveldtstraat in.

Op het hoekpand valt de lijst op met het portret van Multatuli en het citaat: "Vanaf de Maan gezien, zijn wij allen even groot". Het portret sierde vanaf 1974 de poezie-boekhandel Woutertje Pieterse in de Mauritsstraat (genoemd naar een romanfiguur van Multatuli). De boekhandel verdween in het kader van de stadsvernieuwing, maar de gevelversiering kreeg in 1979 nieuwe plaats in een voormalige reclamelijst. Deze lijsten komen vaker voor in laat 19e eeuwse zijgevels in Rotterdam. Ze waren toen een innovatie in de buitenreclame. Het huidige portret is een replica uit 1998, ter vervanging van het versleten origineel. Verderop in deze straat, waar zich steeds meer exclusieve modezaken vestigen zien we op nr. 127 (Nostra) en 119 (Prague) etalages in Art Nouveaustijl. Vanaf nr. 115 zien we voornamelijk nieuwbouw. In tegenstelling tot het Oude Westen had Cool, net als het Centrum zwaar te leiden onder het bombardement van 1940.

Op de Karel Doormanstraat slaan we rechtsaf

Op de hoek van de Karel Doormanstraat met de Van Oldenbarneveldtplaats staat de ijssalon "Capri", een zaak met historie in Rotterdam. Al sinds 1957 zit deze IJssalon op deze plek en bereid elke dag versgemaakt Italiaans ijs in tientallen smaken.

We volgen de Karel Doormanstraat tot de Oude Binnenweg die we rechtsaf inslaan.

<3>

De Oude Binnenweg maakte deel uit van de oude weg naar Delfshaven. De straat is van oudsher een winkelstraat, met veel kleine winkels en oude cafés. Enkele klassiekers  zijn: IJzerwinkel De Spijkermand (sinds 1928),  Café Timmer (1917) en Melief Bender (1876). Al in de vijftiger jaren was Café Timmer een geliefde aanlegplaats voor journalisten (veel krantenredacties hielden hier in de buurt kantoor in die tijd) en kunstenaars. Het bordje "Hier geen koffie" is inmiddels verdwenen. Op het pleintje voor Timmer staat het beeld van Fikkie uit 1983. Een geschenk van studentenvereniging Rotterdam Studentencorps ter gelegenheid van hun 70 jarig jubileum .

We slaan linksaf de Mauritsstraat in. We lopen onder de poort door en komen op de Westblaak. Deze steken we via de zebra over en we gaan aan de overkant weer een poort door en lopen de Eendrachtstraat in.

We zijn nu in het zuidelijk deel van Cool. Dit deel van Cool bleef in de oorlog vrijwel gespaard.

Op de Witte de Withstraat slaan we linksaf.

<4>

Een tijd lang was de Witte de Withstraat een verwaarloosd gebied. Ooit, tot ongeveer 1980, was het de krantenstraat van Rotterdam, vanwege de vele krantenredacties die hier gevestigd waren. De straat was in de jaren '80 van de vorige eeuw het domein van de slechte horeca en shoarmatenten. In de jaren negentig is een beweging ingezet om de straat een cultureel karakter te geven. Er resteren nog slechts een paar shoarmatenten, maar de straat is nu een culturele as in de stad met kunst galleries en goede café's en restaurants.

Het gebouw op nr. 63 is in 1874 gebouwd door J.M. van Binsbergen en J.C. Bellingwout als het hoofdkantoor en drukkerij van de Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC). Na een tijdlang het Nederlands Fotomuseum te hebben gehuisvest is het nu een Grand Café met de historische naam NRC, al staat dat nu voor Nieuw Rotterdams Café. Om de hoek in het NRC gebouw aan de Boomgaardstraat op nr 71 zit  WORM, een centrum voor avangardistische kunst. Verderop op de Witte de With op  nr. 50 zien we een voormalig schoolgebouw uit 1872. In 1934 kwam hier de Rotterdamse Kunstkring. Nu zijn het Rotterdamse Centrum voor Beeldende Kunst TENT en het Centrum voor hedendaagse kunst Witte de With hier gevestigd.

We lopen door tot de William Boothlaan, die we rechtsaf inslaan.

Op de hoek staat het grand-café en hotel De Bazar, met haar "Wereldkeuken"-menu. Op  de hoek staat tussen de begane grond en de eerste etage in neonletters een regel van de Rotterdamse dichter J.H. Leopold (1865-1925): in alles is een oogopslag. Naast de Bazar zien we het RO-theater in het voormalige Leger des Heils-hoofdkwartier. Het RO-theater is een Rotterdams toneelgezelschap. Het gezelschap brengt een eigentijds en veelzijdig repertoire van verschillende theatermakers. Het gezelschap speelt voorstellingen in de Rotterdamse Schouwburg en hier in het eigen theater aan de William Boothlaan, maar ook op bijzondere locaties. In Nederland is het RO Theater één van de grote toneelgezelschappen met een vast ensemble en vernieuwend repertoire voor grote en middelgrote zalen. In het buitenland is het RO Theater een belangrijke ambassadeur van de Nederlandse theaterkunst en van Rotterdam als cultuurstad. Opvallend in het gebouw zijn de kunssteenpleister op de begane grond en op de verdiepingen het siermetselwerk van oranje baksteen. 

Op de Schiedamsesingel slaan we rechtsaf.

<5>

De Schiedamsesingel is rijk aan herenhuizen uit de laat 19^e en begin 20^e eeuw. De huizen stonden oorspronkelijk aan een gracht. De gebogen gevellijn volgde oeverlijn van het water. Deze Schiedamse Vest / -singel maakte deel uit van de oorspronkelijke stadsgracht. In 1941 werd de Schiedamse Vest gedempt met puin van het bombardement. Op de gedempte gracht verrees de nieuwbouw van de Schotse Kerk en de basisschool Het Landje. Het woonblok op 161-163 is uitgevoerd in Art Nouveau stijl, met de typische hoefijzerbogen, de gekleurde tegels, het glas-in-lood en de vloeiende lijnen in het smeedwerk. Ook het pand op nr. 165 is in Art Nouveau uitgevoerd. De huizen werden in 1901 gebouwd door de architecten D. van Ameijden van Duijm en Zn, hetgeen blijkt uit een gevelsteen. Het gebouw is eigendom van het advocatenkantoor Van Riet, dat hier al sinds 1929. Van Riet startte een bedrijf dat bedrijven ondersteunt op het gebied van boekhouding en verzekeringen. Sinds 1990 is het ook een advocatenkantoor.

 

 

We lopen door langs de Schiedamsesingel.

Op nr. 175 is het COC-Rotterdam gevestigd.

We slaan rechts de hoek om.

Iets verderop op nrs 203-205 staat een voormalig schoolgebouw uit 1860. Het is ontworpen door stadsarchitect W.N. Rose, de bedenker van het Singelplan. Deze school is het enige bouwwerk van Rose in Rotterdam, dat nog bewaard is gebleven. Andere bouwwerken van zijn hand, zoals het Coolsingelzienkenhuis zijn verloren gegaan. Het schoolgebouw was één van de eerste schoolgebouwen in Rotterdam dat als school is ontworpen en niet een tot school vebouwd woonhuis. Naast het schoolgebouw is een onderwijzerswoning gebouwd. De gebouwen zijn nu in gebruik als woning en kinderdagverblijf.

Links voor ons zien we de Russisch-Orthodoxe kerk van de Heilige Alexander Nevsky. De Russisch-orthodoxe parochie te Rotterdam is gesticht door Archimandriet Dionysius, zoon van een officier van de tsaristische marine en sinds 1936 priester van de kapel van de Heilige Maria Magdalena in Den Haag, de hofkapel van koningin Anna Pavlovna, de echtgenote van Koning Willem II. Dionysius was in de jaren 1940-1945 actief in het verzet; hij verborg onderduikers, waaronder een Joodse vrouw. Toen deze bij een huiszoeking niet werden gevonden, schreef hij dit toe aan de werking van een wonderdadige ikoon van de Moeder Gods. Hij deed toen de gelofte om na de oorlog een kerk te stichten in Rotterdam, toegewijd aan deze ikoon "de Moeder Gods de Snelverhorende". De kerk was achtereenvolgens in schoolgebouwen, woonhuizen en zelfs een woonboot gevestigd. Het aantal bezoekers, waaronder Russen, Oekraïners, Serven, Polen, Grieken, Nederlanders en ook monofysitische Christenen uit Eritrea groeide gestaag. De kerkruimte bleek al spoedig te klein en in 2004 werd deze nieuwe kerk voltooid en ingewijd. De diensten worden gehouden in het Kerkslavisch, de Schriftlezingen en enkele gebeden worden in het Nederlands herhaald. De parochie volgt de Juliaanse kalender, welke 13 dagen achterloopt bij de Gregoriaanse.

We lopen via het parkeerterrein de helling op naar de Russische kerk en slaan linksaf naar de Schiedamse Vest die we linksaf op lopen. We slaan bij de Waalse kerk rechtsaf de Pierre Baylestraat in.

<6>

De kerk is de Waalse Kerk van J. Verheul en J. van Wijngaarden uit 1923—25. Het was de vervanging van een kerk uit de zestiende eeuw die aan het Rode Zand stond (naast de huidige V&D). De Waalse kerk is in Rotterdam (en in andere Hollandse steden) gesticht door naar Nederland gevluchte protestanten uit met name Wallonië en Frankrijk. Vooral na de herroeping van het Edict van Nantes in Frankrijk in 1685, hetgeen een einde maakte aan de godsdienstvrijheid in Frankrijk, kwamen veel Franse Hugenoten naar Nederland. De bekendste in Rotterdam waren de filosoof Pierre Bayle en de theoloog Jurieu. Bayle. Bayle was een internationaal voorbeeld voor de verlichtingsdenkers uit de 17e eeuw en was een voorstander van religieuze verdraagzaamheid. Hij werd in 1681 hoogleraar aan de Illustre School in Rotterdam, een school die leerlingen van de Latijnse School voorbereidde op een universitaire studie. Jurieux en Bayle lagen begraven in de oude Waalse Kerk, maar werden na de sloop ervan herbegraven op de Algemene Begraafplaats Crooswijk.

We komen op de Baan, houden iets links en slaan dan (rechts) de Ketelaarstraat in. Aan het einde gaan we de trap op. We zijn nu op de Schiedamsedijk. We slaan rechtsaf.

De Schiedamsedijk maakt deel uit van de Schielandse Hoge Zeedijk. Dit is een waterkering, die in de 13e eeuw is aangelegd op aanwijzing van de graaf van Holland en moest het Schieland en het Delfland beschermen tegen overstromingen. Op de plaats waar de zeedijk de Rotte kruist werd een dam gelegd. Rond die dam ontstond de stad Rotterdam. Nog steeds is de Zeedijk goed zichtbaar door het hoogte verschil, maar zijn hoofdtaak als waterkering heeft zij deels verloren.

Rechts zien we het gebouw van de GGD Rotterdam. Het oude gedeelte van de GGD was nog in aanbouw tijdens het bombardement van 1940. Het is een ontwerp van stadsarchitect Van der Steur, die eerder tekende voor het ontwerp van museum Boijmans. Opvalllend is de afwisseling van rechthoekig, ronde en rondboogvensters. Voor de 2e wereldoorlog stond dit gebouw op de hoek van de Schiedamsedijk en het Vasteland. Tijdens de wederopbouw werd het kruispunt verlegd en ontstond er ruimte voor een woongebouw. Het gebouw werd in 1983 voltooid en werd ontworpen door Carel Weeber. De bijnaam is de "Hak van Weeber". 

<7>

Metro Leuvehaven (lijn D en E)

Tramhalte lijn 8 en 23, 25

Wandeling B - deel 4
Vorige	Overzicht	Volgende

© Eddy le Couvreur, 1999-2014

laatst bijgewerkt: 05-04-2014