Met de ontwikkeling van Crooswijk werd
vanaf 1864 door particulieren een begin gemaakt. Dit was
direct na de voltooiing van deCrooswijksesingel in 1862,
die in het kader van het waterplan van Rose was
aangelegd. De wijk werd, tegen de bedoeling van het
plan in, buiten desingelgordel aangelegd. De ontwikkeling
startte midden in het polderland, zonder riolering, gas of
elektriciteit met veel goedkope rug-aan-rug
woningen. Dit nog te zien aan de dicht achter elkaar
liggende straten. Deze huizen moestenvoorzien in de
toenemende vraag naar woonruimte door de aanzwellende
arbeidersbevolking. Langs de singels echter, in lijn met
de randvoorwaarden diede gemeente stelde aan het
waterproject werden duurdere en voornamere huizen gebouwd.
In Crooswijk was de vraag hierna niet erg groot. In
Crooswijkwerden ook bedrijven gevestigd die in de oude
stadsdriehoek minder gewenst waren, zoals de brouwerij van
Heineken in 1873. Later, in 1883, werden ook het abattoir
en de veemarktnaar Crooswijk verplaatst. Ook vestigde
Cornelis Jamin hier zijn Stoomfabriek van Banket- Koek- en
Suikerwerken. De naam Crooswijk gaat verder terug.
Omstreeks 1337 komt de heer Van Voorne voor als eigenaar
van het huis of hofstede te Crooswijk.
Dit huis is later in bezit van de graaf van Holland
gekomen. Het stondwaarschijnlijk op de plaats van het oude
Duifhuis, een toltoren die door de Romeinen was gesticht.
Het huis werd gesloopt nadat de gemeente Rotterdam in1828
de buitenplaats aankocht en er in 1832 een
begraafplaats aanlegde, de huidige Algemene Begraafplaats
Crooswijk. Directe aanleiding voor de aanleg vande
begraafplaats was een cholera-epidemie die de stad dat
jaar teisterde. Later in 1875 werd in Crooswijk ook de
Rooms-Katholieke begraafplaats Sint Laurentiusgesticht,
gelegen aan de Rusthoflaan. De Crooswijksesingel is net als de
andere singels uit het waterproject ontworpen in
samenwerking met
landschapsarchitecten vader en zoon Zocher. Aan de
zuidzijde van de singel (Crooswijksekade) stond
deoudste bebouwing, maar die is in de jaren 80 van de 20e
eeuw verdwenen in het kader van de stadsvernieuwing. Langs
de Noordzijde staat nog steeds deoude reeks
woonhuizen voor de beter gesitueerden. De aanleg van de
singel kwam voor de wijk op het juiste moment. Zonder de
singel zou de wijk alleen uitarbeiderswoningen en
fabrieken hebben bestaan. Met de singel kwam er ook groen
en duurdere bebouwing in de wijk. Door de stadsvernieuwing maakt de
gesloten bebouwing in de wijk plaats voor een nieuwe
open stedenbouwkundige struktuur. De
oudearbeiderswijk werd opengebroken, de grote fabrieken
werden gesloopt en het groen van de singel werd in de wijk
voortgezet. Crooswijk bestaat uit twee delen.
Oud-Crooswijk en Nieuw-Crooswijk. Oud-Crooswijk ligt
ruwweg tussen de Goudse Rijweg en deCrooswijkse straat.
Zoals de naam suggereert is dit het eerste deel van
Crooswijk dat vanaf 1864 is ontstaan. Ooit was dit deel
van Crooswijk bekend omzijn militaire traditie. Het
Schuttersveld werd sinds 1864 gebruikt als
excercitieterrein voor de Schuttersvereniging, die door
dichter Koos Speenhoffis vereeuwigd in het lied
"Daar komen de Schutters". Na de opheffing van de
schutterij in 1904 werd het Schuttersveld gebruikt door
hetKorps Mariniers. Veel straatnamen in Crooswijk herineren
aan het militaire verleden, zoals de Excertieveld,
Tamboerstraat en Pijperstraat. Crooswijk wordtal gauw een
echte arbeidersbuurt. Van arbeidersbuurt verwordt de wijk
tot achterbuurt. Deze situatie duurt voort tot na de
tweede wereldoorlog. De wijkwordt niet geraakt door het
bombardement en moet veel dakloos geworden Rotterdammers
opnemen. Na de oorlog gaat de aandacht vooral uit naar
dewerderopbouw en wordt Crooswijk - net als het Oude
Westen - vergeten wat de behoefte aan stedelijke
vernieuwing betreft. De kwalitateit van de woningen
isslecht, maar de prioriteiten van de gemeente liggen bij
de wederopbouw. Pas in de jaren 80 van de 20e eeuw wordt
er pas stadsvernieuwing toegepast inOud-Crooswijk. Nieuw Crooswijk ontstaat aan het begin
van de 20e eeuw en ligt tussen de Crooswijkesetraat en de
Algemene begraafplaats. Voor NieuwCrooswijk wordt een
ingrijpend herstructureringsplan uitgevoerd. Het overgrote
deel van de woningen zal worden gesloopt en de wijk zal
volgens plan een meer gemengd sociaal-economisch
karakter krijgen. Hiervoor wordt een injectie van
middeninkomens voorzien door het bouwen van koopwoningen
in hetmiddensegment. Om dit te bereiken moest het
overgrote deel van de kwalitatief nog uitstekende,
goedkope huurwoningen worden gesloopt. Crooswijk is voornamelijk een woonwijk.
Lange tijd een arbeiderswijk, aanvankelijk met name voor
de werknemers van de in de wijkgevestigde fabrieken. Later
stromen veel buitenlandse werknemers de wijk in,
aangetrokken tot de lage huren van de woningen in de
wijk. Hoe deherstructurering van Nieuw-Crooswijk
gaat uitpakken is nog de vraag.
Op
pad in Rotterdam
Crooswijk