De wandeling start op het Noordplein

<1>

Het Noordplein was voorzien als marktplein, welke functie het ook lange tijd heeft vervuld. Begin negentiger jaren is het plein opnieuw ingericht.  Aan de overzijde van het plein zien we de Noorderbrug over de Rotte. De eerste (houten) brug werd hier in 1860 aangelegd. De huidige stenen variant stamt uit 1910. Links van de brug, aan de overkant van de Rotte staat het kantoorgebouw dat hoorde bij de Heinekenbrouwerij. De Rotterdamse vestiging van deze van oorsprong Amsterdamse brouwerij werd in 1873, na bemiddeling van de Rotterdamse financier Pincoffs aan de Crooswijksesingel geopend. Voor de locatie werd gekozen vanwege de aanwezigheid van waterbronnen. Vanaf 1922 bouwde architect Kromhout het hoge ziederijgebouw, de eigenlijke brouwerij en het kantoorgebouw. In 1968 verhuisde Heineken zijn brouwactiviteiten, wegens ruimtegebrek, naar Zoeterwoude en maakten de fabrieksgebouwen plaats voor woninbouw. Het karakteristieke ziederijgebouw werd gereconstrueerd als kantoorgebouw voor aannemingsmaatschappij Dura. 

We steken de Noorderbrug over en lopen langs de voormalige brouwerij de Crooswijksesingel op.

Tramhalte lijn 8

<2>

Aan de overkant van de Rotte staat het Ziederijgebouw en het kantoorgebouw dat hoorde bij de Heinekenbrouwerij. De Rotterdamse vestiging van deze van oorsprong Amsterdamse brouwerij werd in 1873, na bemiddeling van de Rotterdamse financier Pincoffs aan de Crooswijksesingel geopend. Vanaf 1922 bouwde architect Kromhout het hoge ziederijgebouw, de eigenlijke brouwerij en het kantoorgebouw. In 1968 verhuisde Heineken zijn brouwactiviteiten, wegens ruimtegebrek, naar Zoeterwoude en maakten de fabrieksgebouwen plaats voor woninbouw. Het karakteristieke ziederijgebouw werd gereconstrueerd als kantoorgebouw voor aannemingsmaatschappij Dura. De brouwerij, die doorliep tot aan de Crooswijksestraat  werd gesloopt

Het brouwerijkantoor is een langgerekt gebouw met een hoge beiëindiging naast het trappenhuis. Zowel in de bakstenen gevel, bij het monumentale trappenhuis, als in de kleurige tegelpatronen in het interieur zijn invloeden van de art deco te zien. Het beeldhouwwerk aan de gevel dat de verschillende aspecten van het brouwersbedrijf laat zien is gemaakt door de Amsterdamse beeldhouwer Theo Vos. Kromhout kende Vos van zijn werk aan de inrichting van het stoomschip Dempo van de Rotterdamsche Lloyd.

De Crooswijkse singel was tot het eind van de 19e eeuw met de Noordsingel verbonden middels een duiker onder de Rotte. Nu wordt de singel vanuit de Rotte van water voorzien. Oorspronkelijk via een waterval, die nu weer enigszins in ere is hersteld. 

Met de ontwikkeling van Crooswijk werd vanaf 1864 door particulieren een begin gemaakt. Dit was direct na de voltooiing van de Crooswijksesingel in 1862, die in het kader van het waterplan van Rose was aangelegd. De wijk werd, tegen de bedoeling van het plan in, buiten de singelgordel aangelegd. De ontwikkeling startte midden in het polderland, zonder riolering, gas of electriciteit met veel goedkope rug-aan-rug woningen. Dit nog te zien aan de dicht achter elkaar liggende straten. Deze huizen moesten voorzien in de toenemende vraag naar woonruimte door de aanzwellende arbeidersbevolking. Langs de singels, echter, in lijn met de randvoorwaarden die de gemeente stelde aan het waterproject werden duurdere en voornamere huizen gebouwd. In Crooswijk was de vraag hierna niet erg groot.  In Crooswijk werden ook bedrijven gevestigd die in de oude stadsdriehoek minder gewenst waren, zoals de brouwerij. Later, in 1883, werden ook het abattoir en de veemarkt naar Crooswijk verplaatst. 

De naam Crooswijk gaat verder terug. Omstreeks 1337 komt de heer Van Voorne voor als eigenaar van het huis of hostede te Crooswijk. Dit huis is later in bezit van de graaf van Holland gekomen. Het stond waarschijnlijk op de plaats van het oude Duifhuis, een toltoren die door de Romeinen was gesticht. Het huis werd gesloopt nadat de gemeente Rotterdam in 1828 de buitenplaats aankocht en er een begraafplaats aanlegde.

<3>

De Crooswijksesingel is net als de andere singels uit het waterproject ontworpen in samenwerking met landschapsarchitecten vader en zoon Zocher. Aan de zuidzijde van de  singel (Crooswijksekade) stond de oudste bebouwing, maar die is in de jaren 80 van de 20e eeuw verdwenen in het kader van de stadsvernieuwing. Langs de Noordzijde staat nog steeds  de oude reeks woonhuizen voor de beter gesitueerden. De panden bestaan meestal uit dubbele woonhuizen, die per twee of meer werden gebouwd door particuliere ondernemers. De gevels van de nrs. 23 tot en met 29 zijn versierd met ornamenten van cementsteen en zandsteen, zoals diamantblokken, leeuwenkoppen en obeliskvormige versieringen. De ornamenten konden uit een catalogus besteld worden. Bijvoorbeeld bij Koninklijke Van Waning in de wijk Feijenoord (zie wandeling B, deel 5).  Een bijzonder gebouw in het rijtje is de protestants-christelijke school uit 1929. Hier is nu het bestuur van de VPCS gevestigd een vereniging voor Protestants Christelijk onderwijs, waar de Koningin Wilhelminaschool toe behoort. De school is nu in de nabij gelegen Koepelstraat gevestigd.

<4>

De Spiegelnisserbrug scheidt de Crooswijksesingel van de Boezemsingel. De brug dateert uit 1899 en heeft een stalen brugdeel en stenen  pijlers.