Art Nouveau en Jugendstil
Franse c.q. Duitse benaming voor de stijlvernieuwing rond 1900. Met
name art nouveau komt voort uit de toegepaste, decoratieve kunsten.
Samuel Bing opende in 1895 in Parijs een kunsth
andel
"Salon
de l'Art Nouveau". De term is ontleend aan het sinds 1896 te München
uitgegeven tijdschrift Die Jugend, waarvan Otto Eckmann de
eerste jaargangen met karakteristieke vignetten en randversieringen
illustreerde; in Groot-Brittannië spreekt men van art nouveau, modern
style of Liberty style, naar de firma Liberty and Co. te
Londen; in Italië van Stile Liberty of Stile Floreale,
in Oostenrijk over Sezessionstil, naar de Weense groep
Sezession De stijl kenmerkt zich vooral door de asymmetrie en de
uitbundige sierlijke, beweeglijke lijnen. Met name het "zweepslagmotief"
werd graag gehanteerd. Het kan worden gezien als een reactie op de
opkomende massaproductie, die in de ogen van de aanhangers, de
schoonheid uit het voorwerp had weggenomen. Als het voorwerp weer op de
natuur werd gebaseerd, dan kon de schoonheid weer deel van het leven
worden. Maar dan moest wel in alle
disciplines van de kunst dit principe worden toegepast. Voor de
bouwkunst bracht de toepassing van het ijzer als nieuw materiaal nieuwe
constructieve mogelijkheden, maar de term Jugendstil heeft toch vnl.
betrekking op de decoratie van bijv. trapleuningen, gevels, enz. IJzer
leende zich goed voor verwerking tot de sierlijk gebogen vormen waarom
de Jugendstil vroeg. De architecten waren veelal tevens
interieurontwerpers. Gewijzigde sociale en economische omstandigheden,
toepassing van nieuwe materialen (beton) brachten na de Eerste
Wereldoorlog
het einde van de Jugendstil.
In Nederland kent de Art Nouveau uiteenlopende verschijningsvormen. De
geometrisch georiënteerde constructief-rationeel-maatschappelijke
stroming vind met o.a. in Amsterdam rond Berlage, terwijl het sierlijke
elegant-artistieke-pragmatisme meer in Den Haag en Rotterdam is te
plaatsen.
In Rotterdam is het meest opvallende bouwwerk in deze stijl het Witte
Huis aan de Wijnhaven (1897-1898) van Molenbroek. Andere mooie
voorbeelden zijn de sociëteit van Roevereniging "de Maas" en het kantoor
Van Uden aan de Veerhaven. Ook in Kralingen zijn, met name aan de Avenue
Concordia en de Voorschoterlaan een aantal Art Nouveau huizen te zien.
Terug